artikel Toos Jeurissen in de Groene Amsterdammer 5-2-1997

Antroposofie en Racisme: Een kruistocht

'Het joodse volk zal verdwijnen.' 'Aborigines kiezen zelf voor hun uitsterven.' 'Nelson Mandela is een uitzondering.' Toen Toos Jeurissen ontdekte dat antroposofen dergelijke uitspraken doen, haalde ze meteen haar kinderen van de Vrije School. En begon een kruistocht tegen het gedachtengoed van Rudolf Steiner. Op deze bladzijden haar relaas.

door Toos Jeurissen

TOEN EEN Vrije-Schoolmoeder, Angelique Oprinsen, mij voor het eerst aansprak over het racisme in het werkschrift van haar dochter Juliette, leerlinge van Vrije School De Berkel in Zutphen, kon ik me niet voorstellen dat antroposofen er racistische vooroordelen op nahielden. Ik wilde natuurlijk ook niet dat het waar was. Mijn eigen kinderen zaten tenslotte ook op een Vrije School. Maar toch. De titel van het werkschrift luidde Rassenkunde en ook de inhoud herinnerde aan nazi-denkbeelden. In het schrift vond ik onder andere dit schema: 'Zwarte ras - baby; gele ras - puber; blanke ras - volwassene; rode ras - ouderdom.' De tekst in het schriftje was inmiddels door drie leerkrachten van De Berkel verdedigd.
Dan toch maar een leerkracht op de school van mijn eigen kinderen, Vrije School de IJssel in Zutphen, aangesproken. Toen ik hem vertelde dat in het schrift zwarten werden gelijkgesteld met baby's, reageerde hij met: 'Ja, maar dàt is antroposofie, dat hoort niet in een kinderschrift.' Het feit dat hij het als antroposofisch herkende, verontrustte mij nog meer. Hij beloofde mij dan ook de bewuste leerkracht te vragen een ouderavond te organiseren over dit onderwerp. Deze ouderavond heeft echter nooit plaatsgevonden.
Angelique Oprinsen vond evenmin gehoor bij leerkrachten en ouders. Telkens kreeg zij ten antwoord dat ze Steiners gedachten over 'rassen' wel zou onderschrijven als ze Rudolf Steiner echt zou begrijpen; uit het feit dat ze zijn gedachten niet onderschreef, bleek dat ze Steiner niet had begrepen. Omdat haar bezorgdheid over het vak 'rassenkunde' op school dus onbespreekbaar bleek, schakelde mevrouw Oprinsen de Volkskrant in. Dit resulteerde op zaterdag 4 februari 1995 in een voorpagina-artikel: 'Op Vrije Scholen hebben negers dikke lippen en gevoel voor ritme'.
Veel ouders waren kwaad op Angelique Oprinsen omdat zij naar de Volkskrant was gestapt. Het racisme in het lesmateriaal werd gebagatelliseerd. Negers hebben toch dikke lippen? Wat me verbaasde, was dat ook niet-antroposofische ouders zich lieten geruststellen door een briefje van het schoolbestuur. Daarin stond dat we als ouders ervan overtuigd mochten zijn dat de school elke vorm van discriminatie veroordeelde. Nergens werd inhoudelijk op de kritiek ingegaan. Dat was het dan.

ONTEVREDEN over de gang van zaken dook ik zelf in de materie. Ik vroeg documentatiemateriaal aan bij het Anti Racistisch Informatie Centrum en las het verhaal van August de Roode, een ouder van de Vrije School te Meppel, die in de jubileumuitgave Vijftig jaar ontwikkeling van het tijdschrift Vrije Opvoedkunst een bijdrage had gevonden van J. van Wettum, een Vrije-Schoolleerkracht die langere tijd in Zuid-Afrika had gewerkt, waarin deze beweerde dat 'het zwarte kind nog niet een gelijke partner is in de ontwikkeling der mensheid'. Maar met een beetje goede wil en inspanning van de (westerse) antroposofie kon ook dit zwarte kind, 'met behoud van de goede eigenschappen van dit ras' (hier doelt de rassenveredelaar in spe op de door hem gesignaleerde 'diepe morele, echt warm-menselijke eigenschappen, die een wezenlijke bijdrage kunnen leveren voor de vooruitgang van het mensengeslacht'), zo ver komen.
Onthutst had De Roode een open brief geschreven aan ouders, leerkrachten en bestuur van de Meppelse Vrije School. De leerkracht aan wie hij deze brief had overhandigd, was echter van mening geweest dat de ouders niet in staat waren om Steiner te begrijpen, laat staan te beoordelen; de brief was niet rondgedeeld.
Een soortgelijke reactie had De Roode ook ontvangen van de heer Veldman, voorzitter van de Vereniging voor Vrije Opvoedkunst, die in zijn brief terloops vaststelde dat De Roode vanwege zijn bruine huid overgevoelig zou zijn voor dit soort aangelegenheden.
Ook hoorde ik van Greet Crum, kleuterleidster van de Vrije School in Driebergen, dat een zwarte kleuterleidster uit Afrika in 1994 tijdens een internationale kleuterleidstersconferentie in Eindhoven haar beklag had gedaan over de belerende houding van haar blanke collega.


voor de volledige tekst:


http://florisschreve.web-log.nl/mijn_hersenspinsels_onder/artikel-toos-jeurissen-gr.html