Korte schets Rudolf Steiner

Rudolf Joseph Lorenz Steiner (Donji Kraljevec, 25 februari 1861 – Dornach, 30 maart 1925) was een Oostenrijkse filosoof, schrijver, architect, pedagoog. Hij is bekend geworden als grondlegger van de antroposofie en haar praktische toepassingen, zoals het vrijeschoolonderwijs, de antroposofische geneeskunst, de heilpedagogie en de biologisch-dynamische landbouw. (bron: Wikipedia)

Filosoof

Het lijkt alsof Rudolf Steiner van veel markten thuis was. Dat klopt echter niet. Rudolf Steiner, van nationaliteit Oostenrijker (dat klopt wel), promoveerde zonder er te studeren aan de universiteit van Rostock tot doctor in de filosofie. (Steiner kon niet promoveren aan de universiteit van Wenen, omdat hij maar technisch geschoold was) Als filosoof kon Steiner zich echter niet onderscheiden. Zijn enige filosofische werk van betekenis, ‘Filosofie van de vrijheid’, kent slechts bekendheid door Steiners werkzaamheid voor de Antroposofische Vereniging en het belang dat de aanhangers van Steiner aan dit werk verlenen. Binnen de academische wereld wordt Steiners boek zelfs niet tot de filosofische werken gerekend, maar eerder tot de esoterische of occulte. De ‘Filosofie van de vrijheid’ is de verwerking van de dissertatie waarop Rudolf Steiner tot doctor promoveerde. Een promotie die door Steiners werkgever, het Goethearchief, ’geregeld’ was om hem in dienst te kunnen houden. (Om voor het Goethearchief te kunnen werken, moest men gedoctoreerd zijn)

Schrijver

Schrijver was Steiner al evenmin. Tenminste niet in de betekenis waarin wij het woord schrijver tegenwoordig verstaan; namelijk iemand die als hoofdberoep ‘boeken schrijven’ heeft. Het doel van een schrijver is het schrijven op zich, het ambacht waarin op kunstzinnige en letterkundige manier de muze wordt vertolkt. Dat was bij Steiner zeker niet het geval; hij was allesbehalve een dichterlijk persoon. De povere pogingen die hij heeft ondernomen om iets muzikaals op schrift te stellen, illustreren dit maar al te goed. Wat Steiner in de door hem geschreven boeken weergeeft, zijn zijn persoonlijke ervaringen die hij als geesteswetenschaper heeft bekomen. Steiners schrijfactiviteiten zijn dan ook niet meer dan die van een onderzoeker die zijn hypotheses te boek stelt.

Architect

Dat Steiner een architect zou zijn geweest, is het zoveelste fabeltje in de rij. Voor de bouw van het Goetheanum, de mysterietempel van antroposofen, maakte Steiner enkele schetsen en boetseerde hij enkele modellen, waarmee echte architecten vervolgens aan de slag gingen. Het concept kwam van Steiner, het architectonische en technische aspect van de door Steiner aangeworven architecten. Het is een vergelijkbaar verhaal als dat van de ‘beeldhouwer’ Steiner die het metershoge beeld ‘de Mensheidsrepresentant’ zou hebben gebeeldhouwd. We kunnen Steiner zelfs op een foto zien afgebeeld, hamer en beitel in de hand. In werkelijkheid werd het beeld grotendeels vervaardigd door de Engelse beeldhouwster Edith Maryon.

Pedagoog

Steiner, alhoewel tot de reformpedagogen gerekend, was helemaal geen pedagoog. Zeker niet in de gangbare betekenis van het woord. Wanneer wij over een pedagoog spreken, verstaan wij daar meestal een universitair geschoolde wetenschapper in het gebied van de opvoedkunde onder. Nu was Steiner ten eerste al geen wetenschapper en al helemaal niet in het gebied van de opvoedkunde. Steiners opvoedkundige ervaringen beperken zich tot zijn werkzaamheid als huisonderwijzer, een job die hij had aangenomen om zich te voorzien in zijn levensonderhoud. In ruil voor kost en inwoon bekommerde hij zich om het onderwijs van vier kinderen uit een joods gezin. Verder verscheen er één publicatie over opvoeding van zijn hand; een kort essay, genaamd ‘Opvoeding van het kind in het licht van de antroposofie’. Steiner gaf wel tal van voordrachten over opvoeding, de meeste naar aanleiding van het oprichten van de eerste steinerschool in Stuttgart.

Occultist

De naam Rudolf Steiner is vooral bekend door de antroposofie. Steiner was voorzitter van zowel de Duitse Theosofische als de Antroposofische Vereniging, beide esoterisch-occulte genootschappen. Van 1906 tot 1914 was Steiner grootmeester in de de Duitse tak van de Ordo Templi Oriento, een ander esotersich-occult genootschap, dat in Engeland in opspraak kwam door het houden van magisch-seksuele riten.

De werkzaamheid van Rudolf Steiner chronologisch

1884 De 24 jaar oude Rudolf Steiner wordt huisleraar bij de familie Specht. Daar werkt hij zes jaar als opvoeder van de vier kinderen.

1890 Steiner verhuist naar Weimar waar hij zeven jaar in het Goethe-Schiller archief zal bezig zijn i.v.m. de grote Sophien-uitgave van Goethes werk.

1891 Aan de universiteit van Rostock promoveert Steiner met een dissertatie die een jaar later verschijnt als boek: ‘Wahrheit und Wissenschaft’.

1893 Steiners hoofdwerk,”De filosofie der vrijheid” verschijnt.

1897 Werkzaamheid als redacteur van het ‘Magazin für Litteratur’.

1899 Begin voordrachten aan de arbeidersschool (tot 1905).

1900 Rudolf Steiner stopt met het redactiewerk van het ‘Magazin für Litteratur’.

Eerste contact met de Theosofische Vereniging.

1902 Rudolf Steiner wordt voorzitter van de Duitse afdeling van de Theosofische Vereniging. Hij houdt voordrachten in gans het land, later ook in het buitenland. De verhouding tussen de Engelse theosofen en de Duitse afdeling wordt altijd maar slechter en leidt tot de oprichting van de “Bond voor antroposofische arbeid”.

1906 Grootmeester Ordo Templi Oriento

1910 ‘De Wetenschap van de geheimen der ziel’ verschijnt.

1912 Oprichting van de Antroposofische Vereniging in Keulen op 28 december.

1913 De General Council van de Theosofische Vereniging besluit op 7 maart om de Duitse sektie uit te sluiten.
Grondsteenlegging van het eerste Goetheanum in Dornach (Zwitserland).

1919 Pogingen om in de na-oorlogse chaos de ideeën van de sociale driegeleding ingang te doen vinden mislukken. De eerste Waldorfschool wordt opgericht in Stuttgart.

1920 Tot 1924 geeft Steiner voordrachten en cursussen over natuurwetenschappen, landbouw, geneeskunde en pedagogie.

1922 De Christengemeenschap, met hoofdzetel in Stuttgart, wordt gesticht in september in Dornach.

1923 Het eerste Goetheanum brandt af op 1 januari.

Oprichting van de Algemene Antroposofische Vereniging.

1924 Rudolf Steiner wordt ernstig ziek (kanker), maar houdt alsnog 81 karma-voordrachten, 50 daarvan in Dornach. Laatste reis naar het buitenland (Engeland). Op 28 september laatste voordracht voor de leden.

1925 Overlijden Rudolf Steiner.