Straffe straffen

Dat steinerscholen zich grotendeels beroepen op wat Steiner honderd jaar geleden over opvoeding wist te vertellen, heeft tot gevolg dat er nog altijd leraren op steinerscholen zijn die opvoedingsmethodes hanteren die eigenlijk in onze hedendaagse samenleving niet meer op hun plaats zijn.

Een summiere inventaris van getuigenissen toont dat er meer aan de hand is dan ‘pedagogische uitglijders’. We hebben het dan concreet over kinderen oorvijgen geven, aan de haren trekken, met de hoofden tegen mekaar slaan, dooreen schudden, tegen de grond gooien, aan de voeten uit de klas trekken, de mond met zeep uitspoelen, opsluiten in een kleine ruimte en meer van dergelijke buitensporigheden. Buiten de vraag of deze vorm van omgaan met kinderen op steinerscholen oogluikend toegelaten wordt en waarom, is ook de vraag wat ten grondslag ligt aan het feit dat deze praktijken op steinerscholen voorkomen belangrijk. Voor een antwoord op deze laatste vraag hoeft men niet zo ver te zoeken.

Steinerscholen zijn ontstaan in een periode waarin het op de meest onzinnige manier straffen van kinderen nog de gewoonste zaak van de wereld was. Door de gedateerde ideeën van Steiner en zijn onderwijzers onverwerkt in het heden te plaatsen, krijgt ook de geest van de hardhandige opvoeder zijn werkzaamheid terug. En dat is voor kinderen geen al te plezierige geest, want die bevat nog de idee dat de lijfstraf een hulp in de opvoeding kan zijn. Komt daar nog bij dat vanuit Duitsland, de bakermat van de steinerscholen en internationaal het grote voorbeeld, het straffen wordt gepromoot in de vorm van een boek met als titel ‘Die Strafe in der Selbsterziehung und in der Erziehung des Kindes’. Vertaald is dat ‘Straf in de zelfopvoeding en de opvoeding van het kind’. Auteurs van het boek zijn Erich Gabert (1900-1968 ) en Georg Kniebe (1940-). De eerste, die het originele boek schreef, is nog medewerker van Rudolf Steiner geweest. Georg Kniebe moest het origineel in 1993 aanpassen, omdat de inhoud van het boek, dat tot de standaardwerken op opleidingen tot steinerschoolleerkracht behoort, anders de indruk zou wekken dat steinerscholen de wet niet willen respecteren. In Duitsland zijn lijfstraffen namelijk vanaf 1993 bij wet verboden en strafbaar gesteld.

Al bij het lezen van de korte inhoud van het boek kan men zich de vraag stellen hoe erg de originele uitgave wel niet moet geweest zijn. In ieder geval klaagde in Duitsland de bond van steinerscholen een journalist aan, omdat die het had gewaagd om in een kritisch boek over steinerscholen uit het origineel van Erich Gabert te citeren. Maar de hernieuwde uitgave mag dan gefilterd zijn, controversieel is ze nog steeds. Een korte blik op de inhoud van het boek.

Zinvolle straf moet de ander de mogelijkheid geven een geleid proces van zelfreiniging te ervaren, dat hij door zelfgestelde doelen en handelingen nog niet kan volbrengen. De straf kan echter altijd maar een begin zijn: de belangrijkste stappen volgen aansluitend. Straf als hulp in de persoonlijke ontwikkeling is de hoofdgedachte die Erich Gabert volgt. Hij toont dat straf zich op de toekomst van de opgroeiende moet oriënteren en op de vorming van de wil moet inwerken.

Het boek behandelt actuele thema’s in de dagelijkse opvoeding: ‘Mag men kinderen slaan?’, ‘Straffen, hoe het niet moet’, ‘De zelfopvoeding van de opvoeder’ en veel meer. Het werk is al jaren van grote waarde binnen de steinerscholen en behoort onbetwist tot de grondslagen van de steinerpedagogie.

Ramon DJV

Dat melden verschillende media. Zie ook deze verwijzing